ประเพณีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ในวันปีใหม่ไทยหรือวันสงกรานต์นั้นจัดว่าเป็นประเพณีที่ใช้ในการตอบแทนผู้ใหญ่และรดน้ำขอพร คอยล้างเท้าขอขมาต่อพ่อแม่ผู้มีพระคุณของเรา ตามธรรมเนียมโบราณ แสดงถึงความกตัญญูและเป็นการขออโหสิกรรมต่อผู้มีพระคุณ เพื่อเป็นสิริมงคลสูงสุดของชีวิตนั้นเองครับ บทความนี้จะขอพาทุกๆ ท่านไปพบกับ “การรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ในวันปีใหม่ไทย” กันครับ จะเป็นอย่างไรบ้างนั้น เราชมกันเล้ย!!
ทำความรู้จักกับประเพณี “รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่”
ประเพณี “รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่” เป็นพิธีโบราณของทางเหนือ โดย “รดน้ำดำหัว” เป็นการไปรดน้ำขอขมาและขอพรจากผู้ใหญ่ที่ตนเคารพนับถือ ในอดีต การรดน้ำ คือ การอาบน้ำจริงๆ ส่วน ดำหัว เป็นภาษาล้านนาดั้งเดิม หมายถึง การสระผม ซึ่งก็เป็นการไปสระผมให้ผู้ใหญ่ โดยใช้น้ำส้มป่อย หรือน้ำมะกรูด ซึ่งความหมายของ “การรดน้ำดำหัว” นอกจากจะเป็นการหขอพรจากผู้อาวุโส เพื่อความเป็นสิริมงคลในการเริ่มต้นปีใหม่ไทยแล้ว ยังมีความหมายแฝงอีกอย่างคือ การแสดงความเคารพต่อบิดา มารดา ผู้ใหญ่ หรือผู้มีพระคุณ เพื่อขอโทษต่อสิ่งที่เคยล่วงเกิน ทั้งกาย วาจา ใจ ทั้งที่ตั้งใจหรือไม่ได้ตั้งใจนั้นเอง ขณะที่ การรดน้ำดำหัวในปัจจุบัน จะกระทำกันในวันสุดท้ายของเทศกาลสงกรานต์ หรือ วันเถลิงศก เพียงวันเดียว โดยบุตรหลานของผู้สูงอายุไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนก็จะกลับมาบ้านเกิดเพื่อรวมตัวกัน รดน้ำดำหัว และขอพรจากผู้สูงอายุ
สิ่งที่ต้องเตรียมในพิธี “รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่”
1.พวงมาลัย 1 พวง
2. ซองใส่ปัจจัยให้พ่อแม่ ตามอัธยาศัย
3.ผ้าไหม หรือเสื้อผ้าชุดใหม่ให้พ่อแม่
4.กะลังมังใบใหม่ใส่น้ำ ลอยดอกมะลิ ดอกดาวเรือง ดอกกุหลาบใส่น้ำอบให้หอม ๆ
5.ผ้าเช็ดมือ เช็ดเท้าผืนใหม่ ทั้งนี้ ไม่ต้องกังวลหากไม่สามารถจัดเตรียมได้ สำคัญที่สุด คือ กายวาใจอันบริสุทธิ์ เป็นบุญสูงสุดอุปกรณ์ต่างๆ เป็นเครื่องประกอบเท่านั้น ไม่สำคัญเท่าจิตอันเป็นกุศล
ขั้นตอนการทำพิธี “รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่”
ขั้นตอนที่ 1 ถวายบุญกุศลน้อมจิต ตั้งนะโม ๓ จบ ระลึกถึง คุณพระรัตนตรัย คุณบิดามารดาครูบาอาจารย์ ประเคนพานพวงมาลัยให้พ่อแม่ พนมมือ จากนั้นกล่าวว่า ลูก (เอ่ยชื่อ นามสกุล วันเดือนปีเกิดของตน)ขอน้อมถวายบุญบารมี คุณงามความดีที่ได้สร้างสมมาตั้งแต่อดีตชาติ และในปัจจุบันชาติ น้อมถวายแด่พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ พระธรรม พระสงฆ์ คุณบิดามารดา ครูบาอาจารย์ทุกๆ ชาติ และขอให้คุณพ่อคุณแม่ (เอ่ยชื่อ) ได้มีส่วนในบุญทั้งหมดของลูกทั้งหมดโดยไม่มีประมาณ
พ่อแม่กล่าว … อนุโมทนาสาธุ สาธุ สาธุ
ขั้นตอนที่ 2 ตลอดเวลาที่ผ่านมา หากลูกล่วงเกินคุณพ่อคุณแม่ ด้วยกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ทั้งต่อหน้าและลับหลัง เจตนาและไม่เจตนา ลูกขอขมา ขออภัยจากคุณพ่อและคุณแม่ด้วย ขอให้คุณพ่อและคุณแม่โปรด อโหสิกรรม แก่ลูกด้วยเถิด นับจากวันนี้ไป ลูกสัญญาว่าจะไม่ประพฤติเช่นที่แล้วๆ มาอีก หากลูกกระทำสิ่งใดไม่ถูกไม่ควรหรือไม่ดีงาม ขอคุณพ่อ คุณแม่ ได้โปรดว่ากล่าวตักเตือน และสั่งสอนลูกด้วยเถิด
กล่าวจบให้ยก ของที่จัดเตรียมนำไปขอขมา พ่อและแม่จะต้องกล่าวคำว่า “ให้อโหสิ”กล่าวอโหสิกรรม ลูกกราบลงตรงเท้าของท่าน ๕ ครั้ง (๕ ครั้งในที่นี้ คือ น้อมรำลึกพระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ พระคุณแม่พระคุณพ่อ ครูบาอาจารย์)
ขั้นตอนที่ 3 ล้างเท้าพ่อแม่ อวยพรให้ท่านสุขภาพแข็งแรงควรล้างเท้าท่านให้สะอาดก่อน แล้วให้ท่านนั่งเอาเท้าวางลงในกะละมังใบใหญ่ๆ เอาน้ำหอมลอยดอกมะลิราดรดเท้า ให้ท่วมหลังเท้าของท่าน อวยพรให้ท่านสุขภาพแข็งแรง อยู่เป็นร่มโพธิ์ร่มไทรของลูกหลานต่อไปนานๆ เมื่อล้างเท้าพ่อและแม่เสร็จแล้ว ให้ก้มกราบที่เท้า ๕ ครั้ง
ขั้นตอนที่ 4 เอาเท้าคุณพ่อคุณแม่มาวางไว้บนศีรษะ วันนี้เป็นวันดี วันมงคล ลูกขอรับพรอันศักดิ์สิทธิ์ จากคุณพ่อคุณแม่เพื่อประโยชน์และความสุข ความเจริญรุ่งเรืองของลูก ทั้งทางโลกและทางธรรม โดยขอให้ท่านกล่าวคำอวยพรให้เรา มีความสุข ความเจริญรุ่งเรือง พ้นจากอุปสรรคความทุกข์ทั้งปวง ขอคุณพ่อคุณแม่ได้โปรดอวยพรให้ลูกด้วย ขอให้เป็นอภัยทาน เพื่อถวายเป็นพุทธบูชา ขอเศษกรรมเหล่านั้นอย่าได้ติดไปในภพเบื้องหน้า นับแต่บัดนี้ตราบเท่าเข้าสู่พระนิพพานเทอญ
และนี้คือข้อมูลเกี่ยวกับประเพณี “การรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ในวันปีใหม่ไทย” ที่เราได้นำมาฝากกันครับ หวังว่าจะเป็นประโยชน์ต่อทุกๆ ท่านนะครับ
About the Author
